نورنیوز ـ گروه سیاسی: دریابان علی شمخانی پس از یک دهه خدمت در مسند دبیری شورای عالی امنیت ملی، جمعه شب ۳۱ اردیبهشت‌ماه با انتشار شعری از محتشم کاشانی در صفحه توییتر خود، گمانه‌ها را درباره احتمال کناره‌گیری‌اش از مسئولیت عالی‌ترین نهاد امنیتی در کشور افزایش داد تا فردای آن روز و پس از معرفی علی‌اکبر احمدیان، جانشین او در زمان فرماندهی نیروی دریایی سپاه، ایهام شعر خداحافظی‌اش از سوی گروه‌های مختلف مخاطبین بیشتر درک شود.
متعاقب کنارهگیری شمخانی از دبیری شورای عالی امنیت ملی، روز اول خردادماه سال‌جاری، او با حکم رهبر معظم انقلاب به مشاورت سیاسی رهبری و عضویت حقیقی در مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد.
اگرچه کنارهگیری شمخانی از پی ده سال فعالیت در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی که دو سال آن نیز در دولت سیزدهم بوده، فی‌نفسه نمی‌تواند موضوعی عجیب یا غیر منتظره باشد اما در فضای پر فراز و فرود سیاسی در کشور که علاقه‌مندی به ارائه تحلیل و تفسیرهای شاذ و نادر از رخدادهای مختلف بسیار زیاد است، کنارهگیری دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز منشاء اظهارنظرهای متعدد و مختلفی شد.
به‌دلیل شخصیت ویژه شمخانی و نقش و تاثیرگذاری محوری او در تحولات و رخدادهای چهل و چند ساله پس از پیروزی انقلاب و همچنین اهمیت جایگاه دبیری شورای عالی امنیت ملی، کنارهگیری او از این مسئولیت در رسانه‌های خارجی نیز بازتاب بسیار گسترده‌ای داشت که طبیعتا بر شکل‌گیری فضای داخلی کشور نیز تا حدودی تاثیرگذار بود.
در این میان؛ گزینش شمخانی به عنوان مشاور سیاسی از سوی رهبر معظم انقلاب که از ابعاد مختلف کم‌سابقه نیز هست، ضریب اظهارنظرهای داخلی و خارجی پیرامون دلایل کنارهگیری و آینده سیاسی شمخانی را به‌شدت افزایش داد.
به طور معمول صدور احکام مشاورت از سوی رهبر معظم انقلاب متناسب با سوابق و تجربیات افراد، به صورت موضوعی و اختصاصی است، لذا انتخاب شمخانی ـ که از ابتدای پیروزی انقلاب تاکنون در مشاغل نظامی و امنیتی فعالیت کرده ـ به عنوان مشاور سیاسی که عنوانی عام بوده و به غیر از یک مورد به فرد دیگری اعطا نشده، می‌تواند دلایل خاصی داشته باشد که طبیعتا گمانه‌زنی درباره آن فعلا زود است.
با قطعی شدن کنارهگیری شمخانی از دبیری شورای عالی امنیت ملی و پس از صدور حکم مسئولیت جدید او، علاوه بر واکنش‌ها و روایت‌های گوناگون از سوی افراد و جریان‌های سیاسی-رسانه‌ای مختلف در داخل و خارج کشور که ناظر بر دلایل و به‌اصطلاح پشت پرده‌های این رخداد بود، اظهارنظرهای مختلفی در خصوص کارنامه فعالیت ده ساله او در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی نیز مطرح شد که در جای خود بسیار قابل توجه است.
اگرچه قضاوت‌های سیاسی و رسانه‌ای درباره عملکرد شورای عالی امنیت ملی و دبیرخانه آن که اصلی‌ترین کانون اتخاذ تصمیمات راهبردی در کشور است، به‌دلیل محرمانگیِ کامل فعالیت‌ها و تصمیمات این نهاد و فرآیندهای حاکم بر اجرای مصوبات، نمی‌تواند خیلی دقیق و کارشناسی باشد اما به طور قطع به‌دلیل آثار برخی تصمیمات این نهاد در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، امنیتی و سیاست خارجی می‌تواند بازتاب‌دهنده برداشت‌های مختلف از عملکرد این نهاد باشد.
بسیاری از اقدامات و فعالیت‌هایی که در دستگاه‌های مختلف کشوری و لشکری انجام می‌شود از مرحله تصمیم‌گیری تا به نتیجه رسیدن، از طریق برگزاری جلسات مختلف رسانه‌ای در معرض افکار عمومی و نقد و نظارت رسانه‌ها قرار می‌گیرد اما به‌دلیل ویژگی منحصربه‌فرد تصمیمات و مصوبات نهاد امنیت ملی به جز موارد نادر، امکان اطلاع‌رسانی اقدامات، فعالیت‌ها و فرآیندهای این مجموعه وجود ندارد، بنابراین کارشناسان و رسانه‌ها به‌دلیل فقدان اطلاعات کافی نمی‌توانند ارزیابی کاملی از عملکرد این نهاد داشته باشند.
در حالی که دریابان شمخانی از معدود شخصیت‌هایی است که به تعامل نزدیک و ارتباط صمیمانه با رسانه‌ها معروف است، اما به‌دلایلی که ذکر آن رفت، طی ده سال گذشته، کمترین حضور رسانه‌ای را داشته است.
تاکید بر پای‌بندی به این رویه از سوی دریابان شمخانی در حالی است که هم به‌دلیل رخدادهای کم‌سابقه مرتبط با امنیت ملی طی ده سال گذشته و هم به‌دلیل افزایش افسارگسیخته بی‌اخلاقی سیاسی در کشور، حجم و گستره‌ی حملات ناجوان‌مردانه به او و خانواده‌اش شگفت‌آور بوده است.
قاعدتا سال‌های زیادی باید سپری شود تا شاید امکان بیان بخشی از اقدامات و فعالیت‌های انجام شده طی ده سال گذشته فراهم شود، اما نشانه‌هایی وجود دارد که برای قضاوت اهل توجه، می‌تواند بسیار مفید و راهگشا باشد.
به طور قطع ارزیابی مقام معظم رهبری و رئیس جمهور محترم که دبیر شورای عالی امنیت ملی مستقیما زیر نظر آنها فعالیت می‌کند در کنار نظرات اعضای شورای عالی امنیت ملی را باید دقیق‌ترین قضاوت‌ها در مورد عملکرد دبیر شورا تلقی نمود.
اگرچه حکم صادر شده برای دریابان شمخانی از سوی مقام معظم رهبری، چنانچه ذکر آن رفت، واجد پیام اصلی در خصوص عملکرد ده‌ساله او در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی است لیکن توجه به محتوای پیام‌های صادر شده از سوی رییس جمهور محترم و اعضای اصلی شورای عالی امنیت ملی به شمخانی می‌تواند در در ایجاد درک بهتر برای مخاطبین مختلف راهگشا باشد.
حجت الاسلام و المسلمین رئیسی، رئیس جمهور و رییس شورای عالی امنیت ملی پس از کنارهگیری شمخانی از مسئولیت دبیرخانه شورا طی پیامی به او خاطرنشان کرد: «مدیریت ده‌ساله شما در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی قابل توجه و شایسته تقدیر است... این‌جانب خدمات و تلاش‌های مجاهدانه حضرت‌عالی را ارج نهاده و بدین وسیله مراتب تقدیر و تشکر خویش را اعلام می‌دارم...»
سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح نیز با صدور پیامی با تشکر از یک دهه تلاش شمخانی در دبیرخانه شورا گفت: «پیگیری و تحقق وظایف و سیاست‌های مورد نظر شعام (از سوی شما) به ویژه در عرصه ایجاد توازن، هماهنگی، هم‌فکری و هم‌راستایی بین دستگاه‌ها و نهادهای نقش‌آفرین در حوزه کلان امنیتی کشور را تسهیل و تأمین نمود.»
احمد وحیدی وزیر کشور و رییس شورای امنیت کشور نیز خطاب به شمخانی اعلام کرد: «بدون شک یک دهه مسئولیت خطیر جناب‌عالی به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی یکی از مقاطع با شکوه و برجسته در مسیر پرشتاب تاریخ انقلاب اسلامی و ایران عزیز بود.»
امیر سید عبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش نیز با تقدیر از تلاش‌های ده ساله شمخانی اظهار داشت: «تاریخ پر افتخار انقلاب اسلامی، همواره شاهد حضور خدمت‌گزارانی بوده که توان و تجربه خویش را صرف اعتلای اهداف نظام اسلامی نموده، صادقانه پای در میدان خدمت نهاده و پیشرفت و سربلندی این مرز و بوم را وجهه همت خویش ساخته‌اند.»
سردار حسین سلامی فرمانده کل سپاه نیز چون سایر اعضای شورای عالی امنیت ملی حضور و فعالیت ده ساله شمخانی در سنگر خطیر دبیری شورای عالی امنیت ملی را شایسته تقدیر خواند و از او قدردانی نمود.
بدون تردید رخدادها، تحولات و بحران‌های امنیت ملی در ده‌سال گذشته در طول سال‌های پس از پیروزی انقلاب بی‌سابقه بوده است.
در چنین شرایطی ارزیابی عملکرد فردی که سکان‌دار دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی یعنی اصلی‌ترین نهاد هماهنگ‌کننده و هدایت‌گر دستگاه‌های ذی‌ربط برای مدیریت بحران‌های مختلف بوده، نمی‌تواند فارغ از توجه دقیق به پیچیدگی‌ها و حساسیت‌های حاکم بر چنین مسئولیتی و همچنین مقایسه تجربیات تاریخی مشابه باشد.
چنانچه مولای متقیان حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «عبرتی را که از تحولات تاریخ می‌گیریم، پندی گران‌مایه است که همچون چراغ، راه زندگی را از چاه باز می‌نماید.»
نورنیوز