سایر رسانه‌ها: تولید روزانه بیش از ۱۰ هزار پست با محتوای مرتبط با افغانستان در شبکه اجتماعی ایکس(توییتر) نشان از این دارد که یکی از پردامنه‌ترین موضوعات ماه‌های اخیر یا شاید بهتر است بگوییم شش‌ماهه اخیر ایکس‌فارسی، حضور مهاجران افغانستانی در ایران است. بحثی که البته به شبکه‌های اجتماعی محدود نشد و حالا با ادامه‌دار بودن این بحث‌ها می‌شود آن را در کوچه و خیابان و تاکسی هم شنید.
افغانستانی‌ها بیش از ۴۰ سال است در ایران حضور دارند. یکی از مهم‌ترین دلایل این مهاجرت روی کار آمدن طالبان در افغانستان و رکود اقتصادی است که این دولت به‌واسطه تحریم‌ها با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. بعد از در دست گرفتن دولت توسط طالبان و توقف پروژه‌های اقتصادی بخش زیادی از مردم این کشور بیکار شدند. در شرایطی که گزارش‌های اولیه پس از روی کار آمدن طالبان از فقر گسترده مردم این کشور حکایت داشت، بسیاری از آنها عزم سفر به کشورهای مختلف دنیا کردند. در این میان اما ایران به‌واسطه نزدیکی زبانی و دینی با مردم افغانستان همیشه یکی از اولین مقاصد آنها برای مهاجرت بود و اینبار هم قرعه به نام ایران افتاد تا میزبان این هموطنان قدیمی باشد. تعارض اما از زمانی به وجود آمد که به مرور زمان مطالبه‌ای برای اخراج افغانستانی‌ها از ایران شکل گرفت. در این گزارش می‌خواهیم نسبت این توییت‌ها با طیف‌ها و تاثیر اتفاقات در به وجود آمدن این مطالبه را بررسی کنیم.
در سال‌های طولانی حضور افغانستانی‌ها در ایران کمتر زمانی مانند امروز بخش‌هایی از مردم به‌خصوص در شبکه‌های اجتماعی از اخراج افغانستانی‌ها گفته‌اند، هرچند در کنار چنین مطالبه‌ای با افراد یا گروه‌های بسیاری هم روبه‌رو هستیم که خواستار ساماندهی اتباع افغانستانی هستند.
آن‌طور که پرسه در اخبار و رجوع به حافظه به ما نشان می‌دهد اولین بار شایعه افغانستانی بودن خفاش شب در مشهد بود که باعث آزارهایی برای افغانستانی‌های مقیم ایران شد. اما کمتر سراغ داریم که اخباری مانند هجوم به محل سکونت آنها به گوش رسیده باشد. همین چند هفته پیش تعدادی از افراد ناراضی و عصبانی از حضور افغانستانی در شهرک اقبالیه قزوین با چوب و چماق به خانه چند خانواده افغانستانی هجوم بردند و ویدئوهای آن دست به دست در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی چرخید. در همین رابطه باید گفت علی‌رغم آنکه سهم رویکرد منفی در محتوای مرتبط با افغانستانی‌ها در ماه‌های ابتدایی سال ۱۴۰۲ حدود ۲۰ درصد بوده اما در یک ماه اخیر به بالاتر از ۵۰ درصد رسیده است. پست‌هایی که روزانه از ایکس به شبکه‌های پربازدید دیگری مانند تلگرام و اینستاگرام سرریز می‌شوند و مخاطبان زیادی را درگیر این حجم از ذهنیت «افغانستانی هراسی» می‌کنند.
شرکت پایش و تحلیل داده لایف‌وب به بهانه این موج گسترده اعتراضات به بررسی کلان‌داده‌های شبکه اجتماعی ایکس پرداخته تا ببینیم داده‌ها چه روایتی برای ما دارند.
مرتضی رزمی، پژوهشگر شبکه‌های اجتماعی با استخراج داده‌های شبکه اجتماعی ایکس می‌گوید در شروع ابتدای سال ۱۴۰۱ بود که خبر جلوگیری از ورود افغانستانی‌ها به اطراف دریاچه چیتگر منتشر شد. در آن زمان بسیاری از افراد مخالف این کار بودند. رفته رفته اتفاقاتی افتاد که منجر به تغییر تدریجی نگاه کاربران توییتر به مساله حضور افغانستانی‌ها در ایران شد. در اردیبهشت ماه، دولت ایران و افغانستان بر سر حقابه هیرمند اختلافاتی داشتند که حتی رئیس‌جمهور نیز به این موضوع ورود کرد. پس از آن هم در خرداد درگیری مرزی بین ایران و افغانستان رخ داد که بازتاب گسترده‌ای در توییتر داشت. تیرماه هم ویدئویی منتشر شد از آب بازی افغانستانی‌ها در حوض میدان نقش جهان که آن هم بازتاب گسترده‌ای داشت. در تابستانی که گذشت، عکس‌ها و ویدئوهایی از حضور گسترده افغانستانی‌ها در متروی تهران، استان البرز، ویدئوهایی از ورود گسترده افغانستانی‌ها از مرز و حتی حضور آنها در استان‌های غربی مانند آذربایجان شرقی و کردستان دیده می‌شد. مهرماه ۱۴۰۲ گفت‌وگو بر سر حضور افغانستانی‌ها و استفاده از هشتگ #اخراج_افغانی_مطالبه_ملی شدت گرفت. تا قبل از شروع عملیات طوفان‌الاقصی، این موضوع ترند توییتر بود. در مهرماه، تعدادی منازعه بین ایرانیان و افغانستانی‌ها هم در فضای حقیقی اتفاق افتاد و هم در توییتر بازتاب و تکرار بیشتری داشت. قتل مامور پلیس در بوشهر به دست یک تبعه افغان، دستگیری باند افغانستانی سرقت از منازل در البرز و از آن طرف حمله ایرانی‌ها به افغانستانی‌ها در شهریار و قزوین نمونه‌هایی از این درگیری‌ها هستند که در توئیتر دیده شدند.
روزنامه فرهیختگان