رسانه‌های خارجی: تلاش‌های ترکیه برای آتش بس در غزه و آزادی گروگان‌ها از دست حماس، ادامه دارد هرچند تا به اینجا ثمری نداشته است. با اینحال، دیپلماسیِ غزه ی آنکارا، جان تازه ای به پیوندهایش با تهران داده است. رجب طیب اردوغان با پرهیز از "تروریست" خواندن حماس و توصیف آن به‌عنوان "گروه مجاهدین آزادی‌بخش"، تهران را خرسند کرد. قصد او این است که نقش پیشتازی در نشست روز یکشنبه سران سازمان همکاری اسلامی در کنار همتای ایرانی‌اش داشته باشد.
به نظر می‌رسد که ترکیه و ایران در پی آنند که ببینند آیا همگرایی‌شان در غزه می‌تواند به حل و فصل پرونده‌های دشوار دوجانبه بیانجامد؟ قرار است رئیسی اواخر این ماه به ترکیه برود.
در سال ۲۰۰۹، در پی پرخاش رجب طیب اردوغان به شیمون پرز در داووس و نیز پس از قطع روابط ترکیه- اسرائیل در سال ۲۰۱۰، همگرایی‌های مشابهی میان تهران و آنکارا شکل گرفته بود. دشوار است که این نزدیکی های موقت بتواند ناسازگاری در سیاست های ترکیه و ایران در منازعه اسرائیلی- فلسطینی را از میان بردارد یا اختلاف بنیادین در پیوندهای دوجانبه شان را حل و فصل کند.
هرچند رسانه‌های ایران به موضع ترکیه استناد می کنند که بگویند ایران در رویکردش در قبال فلسطین تنها نیست، اما اردوغان اجازه نداده که خشمش در قضیه فلسطین به نقطه قطع روابط با اسرائیل و ایالات متحده برسد. در چند روز نخست پس از حمله هفتم اکتبر حماس به اسرائیل، اردوغان سکوت کرد، حال به دلیل نگرانی از فلج شدن روند تازه عادی‌سازی با اسرائیل یا به امید ایفای نقش یک میانجی در این منازعه. اما هم‌اینکه اوضاع در غزه وخیم شد، اردوغان هم به تنظیمات کارخانه بازگشت، امیدهای او به میانجی‌گری از میان رفت ضمن آنکه خبر درخواست از اسماعیل هنیه رهبر حماس برای خروج از استانبول در پی حمله هفتم اکتبر هم شرمساری به بار آورد. برپایه برخی گزارش‌ها، هنیه این ماه و در پی تماس تلفنی با اردوغان، دوباره برای گفتگو با او به ترکیه برگشت. البته تماس های آنکارا با اسرائیل هم ادامه داشته است.
با همه این احوال، به نظر می رسد که دیپلماسی غزه ی ترکیه، به رغم دهها تماس و دیدار، راه به جایی نبرده است. اردوغان نتوانست حتی در نشست سوم نوامبر سران کشورهای ترک زبان که اینهمه برایش اهمیت قائل می شود، بیانیه دلخواهش را به تصویب برساند. سخنانش در جمع خبرنگاران به هنگام پرواز برگشت به آنکارا، نشان داد که تصمیم گرفته بر سه هدف تمرکز کند. هدف نخست، انتقال کمک های بشردوستانه به غزه. ده هواپیمای حاوی کمک، ترکیه را به مقصد مصر ترک کردند اما این تدارکات هنوز به غزه وارد نشده است.
اردوغان برای برقراری یک آتش بس فوری تقلا می کند و به موضع مشترک مورد انتظار در اجلاس سران سازمان همکاری های اسلامی در ریاض اهمیت می دهد. با اینحال، این واشنگتن است که باید برای یک آتش بس متقاعد شود. ظاهرا گفتگوهای آخر هفته گذشته بلینکن در آنکارا، در این زمینه بی نتیجه مانده است. بلینکن با یک استقبال سطح پایین در فرودگاه روبرو شد و اردوغان هم خود را برای دیدار با او به زحمت نینداخت. سخنان بلینکن در آنکارا درباره "حصول اطمینان از اینکه مردم می توانند از غزه بیرون بروند"، به این گمانه دامن زد که تخلیه غزه، در دستور کار قرار دارد. این ماجرا با شایعاتی در رسانه های اجتماعی همراه شد که ترکیه ۷۵۰ هزار نفر از ساکنان غزه را می پذیرد. آنکارا این مطالب را تکذیب کرد.
سوم، اردوغان بارها از آمادگی ترکیه برای ایفای نقش ضمانت کننده فلسطینیان در دوره پساجنگ سخن گفته است. با این حال، گزینه هایی که میان اسراییل و آمریکا مورد گفتگو قرار گرفته، هیچ ربطی به این سامانه که همچنین شامل یک راه حل دو کشوری می شود، ندارد. اردوغان در پیشنهاد خود به الگوی ضمانتی قبرس اشاره کرده و این پیشنهاد با پوشش رسانه ای هم روبرو شده اما بعید است که پذیرفته شود. وقتی از امیرعبداللهیان در آنکارا درباره این پیشنهاد سوال شد، وی گفت: "ایران از همه ابتکارهای سیاسی که از گسترش جنگ جلوگیری کرده و حقوق مردم فلسطین را تضمین کند، پشتیبانی به عمل می آورد." اما حمایت ایران بی ربط است (اهمیتی ندارد).
گزارش‌ها می‌گوید که آمریکا و اسرائیل در گفتگوهای خود بر سر آینده غزه، درباره یک نیروی بین‌المللی بحث کرده‌اند که از بازگشت حماس در پی اخراج آن، جلوگیری نماید. این نیرو، با حافظان صلحی که ایران و ترکیه در ذهن دارند، متفاوت است.
برخی هم این پرسش را مطرح می کنند که آیا ترکیه می تواند بعنوان کانالی میان واشنگتن و تهران عمل کند؟ هرچند آنکارا از چنین ظرفیتی برخوردار است اما دو منبع ایرانی به المانیتور گفتند که تا به اینجا، پیام های واشنگتن از کانال قطر و عراق به تهران رسیده است. بلینکن پیش از پرواز به آنکارا، توقف کوتاهی در بغداد داشت و پس از آن نخست وزیر عراق با عجله به تهران رفت.
تا به اینجا، مهمترین نتیجه دیپلماسی غزه ی آنکارا، احیای تماس های ترکیه با ایران بوده است. این دو قدرت غیرعرب منطقه خواهان یکپارچه کردن صدای خود در حمایت از فلسطینی‌ها بوده‌اند اما نگرش آنها به مسئله فلسطین، تفاوت چشمگیری دارد. ترکیه از ایجاد یک کشور فلسطینی در محدوده مرزهای ۱۹۶۷ حمایت می کند اما ایران از شناسایی اسراییل رویگردان است و خواهان تشکیل یک کشور مشترک از مسلمانان، یهودیان و مسیحیان است.
حمایت اردوغان از حماس هم با حمایت ایران، که گروه‌های فلسطینی را تسلیح می‌کند، بسیار متفاوت است. رابطه آنکارا با حماس بعید است که هیچگاه به سطح حمایت تهران برسد.
اگر ترکیه روابطش با اسرائیل را قطع کند، یک پیروزی برای ایران است اما به نظر می‌رسد که اردوغان چنین خیالاتی ندارد. وی هفته گذشته گفت که نتانیاهو را به‌عنوان یک "طرف تماس" خط زده و همزمان اشاره کرد که رئیس اطلاعات ترکیه، ابراهیم کالین، به تماس خود با مقامات اسرائیلی و حماس ادامه می‌دهد.
اردوغان گفت: "من پس از دیدارهایم در نشست سران سازمان همکاری‌های اسلامی در این باره تصمیم خواهم گرفت. اول ببینیم که حال و هوای آنجا چگونه است. اما قطع رابطه کامل... رخ نخواهد داد."
ماه گذشته همزمان با تشدید جنگ در غزه، اردوغان پروتکل عضویت سوئد در ناتو را امضا کرد و آن را برای تصویب به پارلمان فرستاد، نشانه‌ای از عدم تمایلش به افزایش تنش در روابط دشوار آنکارا با واشنگتن. حامیان اردوغان هفته گذشته از اینکه پلیس ترکیه برای متفرق کردن معترضان طرفدار فلسطین در نزدیکی پایگاه هوایی اینجرلینک، محل استقرار نیروهای آمریکایی، از گاز اشک آور و ماشین های آب پاش استفاده کرد، شگفت زده شدند. از این گذشته، درخواست یک خیریه اسلامی برای قطع روابط با اسراییل هم با مخالفت اعضای حزب اردوغان روبه‌رو شد.
عبداللهیان درباره دیگر مسائل دوجانبه ترکیه-ایران گفت که دو طرف توافق کرده اند امنیت مرزی شان را تقویت کرده، گذرگاه‌های مرزی تازه و نیز مناطق تجاری آزاد ایجاد کنند و نشست شورای سطح بالای همکاری‌های دوجانبه را تشکیل دهند... ایران منتظر است ببیند که پیشنهاد ترکیه برای یک پلتفرم مشورتی منطقه ای چگونه عمل خواهد کرد. این پلتفرم شامل ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، ایران، روسیه و ترکیه می‌شود.
همگرایی بر سر فلسطین، دست آخر، تاثیر اندکی بر حل و فصل مشکلات دشوار دوجانبه در زمینه مشکلات آب‌های فرامرزی و دیگر مسائل دو جانبه خواهد داشت.
نشر مطالب درستون «از رسانه‌های خارجی» به معنی تأیید محتوای آن نیست بلکه صرفاً با هدف اطلاع‌رسانی صورت می‌گیرد
نورنیوز