نورنیوز-گروه سیاسی: معاون اول رئیس‌جمهور به نقش دانشگاه شریف در تربیت مهندسان برجسته، نزدیک کردن دانشگاه و صنعت، توسعه و گسترش مرزهای دانش، توسعه فناوری‌های نوین، حل مشکلات بخش‌های راهبردی و تربیت اساتید جوان با انگیزه و برجسته در سطح دانشگاه‌های کشور اشاره و تاکید کرد: دانشگاه‌های برتر و مراکز آموزش عالی مایه آبروی نظام و عزت علمی کشور هستند.
محمدرضا عارف در آیین اعطای نشان استاد ممتازی به هجده نفر از اساتید ممتاز دانشگاه صنعتی شریف که در سالن جابربن حیان دانشکده شیمی دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد، استفاده حداکثری نخبگان کشور و صاحب نظران برای حل چالش‌ها و مشکلات کشور را راهبرد دولت وفاق ملی برشمرد و تأکید کرد: این راهبرد همواره توسط رئیس‌جمهور مطرح شده است و دولت از نقد همراه با پیشنهاد استقبال می‌کند و از دانشگاه‌ها انتظار داریم در بخش‌های مختلف به دولت کمک کند.
وی خاطرنشان کرد: دولت دانشگاه‌ها را پیشران اصلی تحقق برنامه‌های خود از جمله سند چشم انداز، اسناد بالادستی، سیاستهای کلی نظام و قانون برنامه هفتم پیشرفت می‌داند که دانشگاه‌ها و مراکز علمی در تحقق این اسناد به ویژه برنامه هفتم پیشتاز و کمک کننده باشند.
عارف با اشاره به مسأله مهم معیشت و حقوق اساتید تأکید کرد: دغدغه دولت وفاق ملی از همان هفته‌های اول آغاز به کار حل مشکلات معیشتی و افزایش حقوق اساتید بوده است و اگر بخواهیم از اقدامات سال‌های ۶۸ و ۸۲ الگوگیری کنیم به منابع هزار میلیارد تومانی رسیدیم که این منبع مالی برای تحقق خواسته‌ها و انتظارات اساتید ناکافی است و ناگزیر به دنبال راهکارهای جدیدی هستیم که در این مسیر به این مساله رسیدیم که چرا دانشگاه‌های کشور از نظر مسئولیت و توقع از آن دانشگاه طبقه‌بندی نشوند و باید دید توقع از دانشگاه‌هایی همانند شریف همانند دانشگاه‌های نوپا است که البته باید تفاوتی بین مأموریت‌های مراکز آموزش عالی و توقع کشور و نظام از آنان وجود داشته باشد که قطعا انتظارت دولت و کشور از دانشگاه‌های برتر فراتر از دانشگاه های نوپا است.
معاون اول رئیس جمهور حل ناترازی‌ها و بن‌بست‌های کنونی را از جمله توقعات و انتظارت از دانشگاه‌ها دانست و ادامه داد: خوشبختانه در این جلسه مسئولان و اساتید دانشگاه شریف راه‌حل‌های عملی برای حل ناترازی‌های آب، برق، گاز و محیط زیست ارائه کردند که دولت آمادگی دارد همکاری های لازم را در راستای عملیاتی کردن ایده ها انجام دهد.
عارف در ادامه تحقق مرجعیت علمی، سرآمدی جهانی در علوم و فناوری، ارتقاء علمی براساس رویکرد برنامه و مسأله محوری و شاگرد پروری و استادمحوری، جهت‌دهی فعالیتهای پژوهشی و فناورانه برای رفع نیازهای واقعی کشور و ارتقاء بهره‌وری و افزایش اثربخشی تحقیقات با تأکید بر تحقیقات میان و فرارشته‌ای، ارتقاء بهره‌وری و اثربخشی پژوهش‌ها در تحقق مسئولیت اجتماعی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، ترویج نهضت مشارکت و نقش آفرینی حلقه‌های مردمی و نخبگانی و دستگاه‌های اجرایی، توجه‌دهی کیفی به گرایش آموزش علم برای بهره‌برداری از فناوری‌های جهانی را از مهمترین محورهای خواسته‌ها و انتظارات دولت از دانشگاه‌ها برشمرد.
وی همچنین در تبیین محور جهت‌دهی فعالیتهای پژوهشی و فناورانه تصریح کرد: چرا کشور با توجه به ظرفیت بالای دانشگاهیان و نخبگان کشوری در فناوری‌های نوظهور پیشرو نباشد تا دیگر کشورها از تولید علم و فناوری در ایران پیروی کنند.
معاون اول رئیس جمهور درخصوص اهمیت بهره‌وری افزود: بهره‌وری مظلوم‌ترین بخش در تمامی برنامه‌های توسعه بوده است و ۲,۸ واحد از رشد ۸ درصدی پیش‌بینی شده در برنامه هفتم توسعه به بهره‌وری اختصاص دارد اما تاکنون این روند نزولی بوده است که دانشگاه‌ها باید در این مسیر به دولت کمک کنند که البته ابتدا باید ارتقاء بهره‌وری از سطح دانشگاه‌ها آغاز شود و سپس به کشور برسد.
عارف ادامه داد: باید به این سوال پاسخ داد که آیا با روند کنونی بهره‌وری که صنعت، خدمات و سایر بخش‌ها را اداره می‌کنیم، می‌توانیم پاسخگو باشیم یا خیر و تاکنون به چه میزان به ثروت ملی در این چهار دهه اضافه کردیم؟ و یا اینکه با توجه به منابع و بودجه محدود و تعریف شده تنها بار مالی و هزینه‌ای اضافه شده است.
وی با بیان اینکه باید دانشگاه‌های برتر همانند شریف کاملا از دولت مستقل شوند تأکید کرد: باید در مسیری حرکت کنیم که دولت در امور مرتبط با دانشگا ها هیچگونه دخالتی نداشته باشد و در ازای آن دانشگاه‌ها به تربیت دانشجو و امور علمی و پژوهشی خود بپردازند.
معاون اول رئیس جمهور با تأکید بر اهمیت اصلاح حقوق اساتید گفت: آیا می‌توان با توجه به شرایط کنونی کشور حقوق اساتید دانشگاه‌های برتر و بزرگ اصلاح شود اما حقوق اساتید دانشگاهی در مناطق محروم ثابت بماند و دانشگاه نهاد عمومی و غیر دولتی است که چندین هزار دانشجو تربیت می‌کند و بودجه دانشگاه‌ها در حال حاضر باید متناسب با تربیت دانشجو در سطح کشور توزیع شود.
عارف با تأکید بر اینکه دولت چهاردهم آمادگی دارد که دانشگاه‌ها به مفهوم واقعی هیأت امنایی و مسئول و پاسخگو شوند، تصریح کرد: جلسات هیأت امنا در طول سالیان گذشته به گونه‌ای بوده است که هیچ فردی الان به جز اعضاء دانشگاه‌ها، هیچ اطلاعاتی ندارند و تنها یک دستور جلسه مشخص و کلیشه‌ای در این جلسات تنظیم می‌شود که گاهی وزرای علوم به دلیل مسئولیت خود و پاسخگویی به مراجع نظارتی مخالفت‌هایی با دستور جلسات هیأت امنا داشته باشند.
وی ادامه داد: اگر دانشگاه‌ها به طور واقعی هیأت امنایی باشند آن عضو، باید مسئول و پاسخگو باشد و دولت به ویژه در مسائل اداره دانشگاه و اساتید دخالتی نکند تا دانشگاه‌ها بتوانند با قراردادها و درآمدهای اختصاصی خود فعالیت کنند.
معاون اول رئیس جمهور با بیان اینکه کمترین وظیفه دولت تأمین حداقل‌ها برای مراکز آموزش عالی است، اظهار داشت: خوشبختانه امروز یک هماهنگی خوبی در همه نهادهای حکومتی وجود دارد و با کمتر از میزان اعتبارات تخصیص داده شده به دانشگاه‌ها موافق نیستیم.
دکتر عارف با اشاره به اینکه حل مسائل معیشتی و مسکن استادان باید در شأن آنان به ویژه اساتید جوان باشد، ادامه داد: انتظار دولت از دانشگاه‌ها حل ناترازی‌ها است که باید به دولت برای حل ناترازی حقوق اساتید و مسکن اساتید دانشگاهی راه حل ارائه کند که البته از همان روزهای ابتدایی کار دولت در تمامی جلسات مختلف به دنبال چاره‌اندیشی و حل مشکلات اقتصادی دانشگاهیان بوده‌ام.
وی در خصوص راهکارهای دولت برای حل مسکن اساتید تأکید کرد: به دانشگاه ها اعلام کردیم که زمین‌های دانشگاهی را مولدسازی کنند و با درآمد حاصله برای حل مسکن اساتید فعالیتهای خود را آغاز کنند و با صراحت اعلام کردیم که زمین‌های دانشگاهی نباید به غیر از دانشگاه اختصاص داده شود و اگر نهادهای دولتی و سایر بخش‌ها زمین دانشگاه را مولدسازی کنند به هیچ عنوان در چارچوب قوانین و ضوابط اجرایی نمی‌کنیم و دانشگاه‌ها می‌توانند زمین‌های خود را با تغییر کاربری مسکونی با قیمت مناسب بفروشند و برای اساتید به ویژه استادان جوان منازل اجاره به شرط تملیک اختصاص دهند.
معاون اول رئیس جمهور همچنین به ظرفیت‌های دانشگاهیان برای پیشتازی در فناوری‌های نوظهور اشاره و تصریح کرد: راهبرد دولت چهاردهم پیشتازی در این فناوری‌ها است که تجربه نانو نشان داد که اگر حمایت جدی به عمل آید این ظرفیت در کشور کاملا وجود دارد که در حال حاضر در حوزه هوش مصنوعی دانشگاه شریف و همچنین دانشگاه‌های برتر می‌توانند پیشتاز باشند.
وی خاطر نشان کرد: در دولت به این جمع‌بندی رسیدیم که اگر سازمان هوش مصنوعی زیر نظر رئیس‌جمهور و یا معاون اول ادامه کار دهد موجب تضعیف دستگاه‌ها است و بنا داریم با تشکیل یک ستاد، تجربه موفق نانو برای پیگیری و نظارت در حوزه هوش مصنوعی بار دیگر تکرار شود.
دکتر عارف همچنین درخصوص تأمین ابزار مورد نیاز پژوهشی و آزمایشگاهی دانشگاه‌ها گفت: تأمین ابزار موردنیاز اساتید یک نیاز بدیهی است که در یک محیط آرام و با امکانات اولیه فعالیت کنند که دولت در این زمینه اعتبارات لازم را تخصیص خواهد داد.
معاون اول رئیس جمهور با اشاره به وضعیت نگران کننده مهاجرت اساتید گفت: این پدیده مهاجرت به دلیل نبود ابزار کار و حتی کمتر به دلیل مسائل معیشتی و مشکلات شخصی بوده است و گاهی برخوردهای گزینشی در جذب اساتید در زمینه مهاجرت مؤثر است.
دکتر عارف با تأکید بر اهمیت مهاجرت معکوس و حفظ نخبگان گفت: در برخی از گزارش‌ها درخصوص مهاجرت نخبگان اینگونه توصیه می‌شود که مهاجرت اساتید ایران نسبت به سایر کشورها کمتر است که ما انتظار گزارش‌های واقعی برای حفظ نیروهای کیفی شایسته و با انگیزه خدمت داریم.
وی همچنین درخصوص حفظ جایگاه اساتید گفت: در نظام اداری و ارزش‌های انقلاب اسلامی الگو و الگوسازی بسیار مهم است و گاهی مردم به جای اجرای قانون رفتار یک الگو را در نظر می‌گیرند و با توجه به تعلیمات دینی مردم، ائمه و رفتار آنان را الگوگیری می‌کنند که آیا باید دید در چهاردهه گذشته در این مسیر حرکت کرده‌ایم یا خیر؟
دکتر عارف در ادامه در خصوص جایگاه و اهمیت استاد با بیان اینکه تصور عمومی نظر سنجی ها همواره نشان می دهد که معلمان و اساتید دانشگاه مورد اعتماد ترین افراد جامعه هستند، گفت: نظر سنجی گالوپ در سال ۲۰۲۱ در ایالات متحده نشان داد که ۷۷ درصد از آمریکاییها صداقت و استانداردهای اخلاقی معلمان را و اساتید دانشگاه «بالا» یا «بسیار بالا» ارزیابی کردند و آنها را بالاتر از بسیاری از مشاغل دیگر قرار داد.
وی افزود: استاد در جامعه باید نقش اجتماعی و اثر گذاری داشته باشد و گزارش سال ۲۰۲۲ توسط شاخص جهانی وضعیت معلم بنیاد وارکی نشان داد که ۷۰ درصد از مردم در ۳۵ کشور معتقدند که معلمان و اساتید دانشگاه باید در شکل دادن به سیاستهای عمومی کشور به ویژه در زمینه های مربوط به آموزش توسعه جوانان و عدالت اجتماعی مشارکت داشته باشند.
معاون اول رئیس جمهور با بیان اینکه نفوذ اجتماعی معلمان و اساتید دانشگاه اغلب به عنوان میانجی بین محیط خانه دانشجویان و جامعه گسترده تر عمل می کنند، افزود: در بسیاری از فرهنگها، معلمان و اساتید دانشگاه به عنوان راهنمایان و مربیان اخلاقی در نظر گرفته می شوند و یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ که در مجله روانشناسی تربیتی منتشر شد، نشان داد که دانشجویانی که معلمان خود را از نظر اجتماعی تأثیر گذار میدانند، احتمال بیشتری دارد که در مراحل بعدی زندگی خود در فعالیتهای مدنی مانند رأی دادن و کارهای عام المنفعه داوطلبانه شرکت کنند.
دکتر عارف با اشاره به اینکه الگوسازی و الگو پروری اساتیدی که رفتارهای اخلاقی و همدلی را به عنوان الگوی رفتاری خود انتخاب می کنند به صورت قابل توجهی به رشد شخصیت دانشجویان کمک می کنند، اظهارداشت: طبق گزارش سال ۲۰۲۲ مرکز تحقیقات سیاست آموزشی در دانشگاه هاروارد دانشجویانی که اساتیدی داشتند که استانداردهای اخلاقی بالایی را الگوبرداری می کردند ۲۵ درصد کمتر به سمت رفتارهای پرخطر مانند سوء مصرف مواد یا قلدری می رفتند.
دکتر عارف اهمیت نقش اساتید دانشگاه در ساختن رهبران آینده را خاطرنشان ساخت و گفت: یک نظر سنجی در سال ۲۰۲۳ توسط مجمع جهانی اقتصاد نشان میدهد که ۸۵ درصد از رهبران کسب و کار معتقدند که معلمان با القای ارزشهایی مانند کار تیمی ارتباطات و تفکر انتقادی نقش مهمی در توسعه نسل بعدی رهبران دارند.
معاون اول رئیس جمهور به برخی از نظرسنجی‌های بین‌المللی درخصوص جایگاه اساتید و نقش آنان در بالا بردن استانداردهای اخلاقی جامعه اشاره و تأکید کرد: در سال‌های گذشته اساتید جزء دو گروه اول کشور بودند که این روند به هم ریخته شده است و امروز جوانان و دانشجویان الگوهایی برای جایگزینی ندارند چراکه الگوهای جامعه را از آنان گرفته‌ایم و باید به دانشجویان براساس ضوابط روشن اساتید را به عنوان الگو معرفی کنیم که در نتیجه بسیاری از مسائل و گرفتاری‌های دانشجویان که امیدی به آینده ندارند حل می‌شود و حتی در این مسیر این اساتید هستند که می‌توانند دانشجویان را نجات دهند. بنابراین مراسم‌هایی همانند اعطای نشان ممتازی و انتخاب اساتید و پژوهشگران نمونه برای الگوگیری دانشجویان بسیار ارزشمند است.
دکتر عارف ادامه داد: حفظ جایگاه اساتید برای بحران‌های دانشگاهی بسیار مهم است و دانشجویان با نگاه به جایگاه اساتید در دانشگاه‌ها به نقطه نظرات آنان تمکین می‌کنند و اساتید نیز همواره در کنار دانشجویان و همراه آنان هستند.
وی با ذکر خاطره‌ای از دوران تدریس خود در دانشگاه در دهه‌های اول انقلاب گفت: در یکی از کلاس‌های درس روسری یکی از دانشجویان خانم افتاد و سپس آن خانم روسری خود را بالا کشید و این اتفاق برای چندبار رخ داد که آن دانشجو بدلیل قوانین انتظار برخوردی از من داشت که من واکنشی نشان ندادم و بعد از گذشت چند روز آن خانم به دفتر من در دانشگاه برای عذرخواهی آمد و اگر رفتار غیرپدرانه می کردم مشخص نبود چه اتفاقی می افتاد.
معاون اول رئیس جمهور با تأکید بر اینکه دانشگاه محل برخوردهای خشن نیست چراکه راهبرد جذب را قبول داریم، ادامه داد: در مراسم ۱۶ آذر سال جاری اجازه ورود نیروهای انتظامی حتی با اجازه رئیس دانشگاه را به دانشگاه‌ها ندادیم و گفتیم ورود نیروی انتظامی جز با دستور رئیس‌جمهور و یا معاون اول رئیس‌جمهور صورت نگیرد که امسال شاهد برگزاری مراسم ۱۶ آذر بدون درگیری در سطح کشور بودیم و دانشجویان در محیطی صمیمی نظرات خود را بیان کردند و اساتید نیز نقش پدرانه‌ای ایفا کردند .
وی همچنین به خاطره ای از انتخابات ریاست جمهوری سال ۷۶ اشاره کرد و گفت: اجازه ورود آقای خاتمی برای سخنرانی در دانشگاه ها را نمی دادند و من در آن زمان رئیس دانشگاه تهران بودم و برای هر سه کاندیدا برای حضور در دانشگاه تهران تصمیم گرفتیم که اولین نشست یک نامزد انتخابات ریاست جمهوری را شرکت کنم و مراسم های دیگر با دعوت نهادهای دانشگاهی در دانشگاه تهران حضور بابند.
دکتر عارف با اشاره به اینکه بسیاری از برخوردها با دانشجویان سلیقه‌ای است، گفت: دانشگاه و مدیریت آن هیچگونه حق برخورد سیاسی و جناحی ندارد چرا که چنین اقداماتی دانشگاه را به بن‌بست می‌رساند و نمی‌تواند گرایش خاصی را در دانشگاه پیاده کرد.همچنین در این مراسم «نشان ویژه استاد ممتازی» با حضور معاون اول رئیس جمهور به ۱۸ استاد ممتاز دانشگاه صنعتی شریف اعطا شد.