×
فرهنگی
شناسه خبر : 216622
تاریخ انتشار : شنبه 1404/01/02 ساعت 08:35

نورنیوز در ماه مبارک رمضان آموزه‌های قرآنی را تبیین می‌کند-۲۱

دعا در قرآن

در قرآن‏ کریم، دعا به صورتهاى گوناگون در معناهاى متعدد به کار رفته ‏است و شاید بیشترین و مهمترین آنها همان دو معنایى باشد که از «مفردات راغب‏» آمده است.

نورنیوز-گروه فرهنگی: در قرآن‏ کریم، دعا به صورتهاى گوناگون در معناهاى متعدد به کار رفته ‏است و شاید بیشترین و مهمترین آنها همان دو معنایى باشد که از «مفردات راغب‏» آمده است. 

واژه دعا

در معناى دعا آورده اند: «الدعاء: الرغبة الى الله »; یعنى دعا همان میل و توجه به سوى خداست.

راغب اصفهانى مى‏نویسد:«دعوته: اذا سالته واذا استغثة ... والدعاء الى الشى‏ء: الحث على قصده ...»; یعنى اینکه مى‏گویى: «دعوته‏» هنگامى است که از او چیزى بخواهى و زمانى که از او یارى بخواهى... . خواندن به سوى چیزى به معناى کسى را به کارى و چیزى دعوت و ترغیب‏کردن است.

صورت های دعا

در قرآن‏ کریم، دعا به صورتهاى گوناگون در معناهاى متعدد به کار رفته ‏است و شاید بیشترین و مهمترین آنها همان دو معنایى باشد که از «مفردات راغب‏» نقل‏ شد. براى نمونه قرآن‏ کریم مى‏فرماید: «والله یدعوا الى دارالسلام‏» خداى بزرگ مردمان را به سوى بهشت دعوت می ‏کند. و نیز می ‏فرماید: «یاقوم ما لى ادعوکم الى النجاة وتدعوننى الى النار تدعوننى لاکفر بالله واشرک به.»

«اى قوم من، چه شده ‏است که من شما را به سوى نجات فرامى‏خوانم و شما مرا به سوى آتش مى طلبید؟! از من مى‏خواهید تا به خدا کافر شوم و بدو کفر ورزم.»

در این دو آیه و نظایر آن «دعا» به معناى دعوت و تشویق به سوى چیزى است. پروردگار بزرگ در آیه دیگر مى‏فرماید: «واذا سالک عبادى عنى فانى قریب اجیب دعوة الداع اذا دعان ...»; «و هرگاه بندگانم درباره من از تو پرسیدند، پس من [بدانان] نزدیکم و پاسخ دعاکننده‏اى که مرا مى‏خواند، مى‏دهم.»

و نیز مى‏فرماید: «امن یجیب المضطر اذا دعاه ویکشف السوء»; آیا چه کسى جواب انسان بیچاره مضطرى که خدا را خوانده و از او استغاثه مى‏کند مى‏دهد؟ و بدى را برطرف مى‏کند؟ در این دو آیه و امثال آن مقصود از «دعا» طلب نیاز و استغاثه و دست احتیاج به سوى حضرت حق درازکردن است.

 علامه طباطبایى تصریح دارند: «درخواست از مبدء هستى و آفریدگار جهان وقتى از جنبه فطرى و تکوینى آن ملاحظه شود، از آن تعبیر به «سؤال‏» مى‏گردد، ولى به طلبى که به اختیار انسان صادرشود و به خداى متعال متوجه شود "دعا"اطلاق مى‏شود» 

ضرورت دعا

در ضرورت دعا به دو آیه ذیل اشاره می‌شود تا فطرت‌های خفته و آشفته در خواب، بیدار شوند و بیش از پیش به این مهم بپردازند.

*«قل ما یعبؤا بکم ربی لو لا دعاؤکم»

بگو اگر دعایتان نباشد پروردگار من اعتنایی به شما ندارد.(فرقان/سوره۲۵، آیه۷۷) 

*«و قال ربکم ادعونی استجب لکم ان الذین یستکبرون عن عبادتی سیدخلون جهنم داخرین»

یعنی پروردگارتان گفته: مرا بخوانید تا اجابت تان کنم کسانی که از پرستیدن من کبر می‌ورزند، به خواری به جهنم وارد خواهند شد.(مومن/ آیه۶۰)

ادب در دعا

این که انسان باید بداند چه چیزهایی از پروردگار خویش طلب کند و چه عباراتی را در این مرتبه استخدام کند، تعبیر به ادب در دعا می‌شود.

در قرآن اغلب آیاتی که به عبارت ربنا مزین شده بیانگر این واقعیت است که اهل ایمان را ارشاد فرماید تا چه چیزهایی را با چه جملاتی از خداوند تبارک وتعالی طلب کنند.

*«ربنا آتنا فی الدنیا حسنة و فی الآخرة حسنة و قنا عذاب النار»(بقره/ آیه۲۰۱)

خدایا در دنیا و آخرت بر ما نیکی عطا کن و ما را از آتش نگه دار.

*«ربنا و اجعلنا مسلمین لک و من ذریتنا امة مسلمة لک» (بقره/ آیه۱۲۸)

خدایا ما را از مسلمین قرار ده و نسل ما را از ایمان آورندگان بر تو قرار ده.

*«ربنا لا تزغ قلوبنا بعد اذ هدیتنا و هب لنا من لدنک رحمة»(آل عمران/ آیه۸)

خدایا قلب ما را بعد از هدایت آلوده نکن و برنگردان و رحمتت را بر ما هدیه کن.

و دهها آیات دیگر که همانند آیات فوق، ادب در دعا را به ما می‌آموزند.

اخلاص در دعا

اخلاص در دعا به خاطر تفاوت درک و شناخت افراد، مراتبی دارد. بعضی در این مقام هستند که انگیزه را از دعا خواندن از مقاصد مادی و دنیوی پاک کنند و با توجه به ثواب و عقاب اعمال و به قصد رسیدن به حور و غلامان و قصرهای آخرت و ترس از عذاب دوزخ دعا می‌خوانند و به همین علت در کتاب‌های دعا جستجو می‌کنند و هر دعایی که ثواب اخروی بیشتری داشت انتخاب می‌کنند.

و برخی پا را فراتر نهاده و بدون طمع رفتن به بهشت و یا ترس از آتش جهنم، بلکه فقط جهت برقراری ارتباط با معبود و انس با حضرتش دعا می‌خوانند که این گروه از احرار و آزادگانند.

*«قل ان صلاتی و نسکی و محیای و مماتی لله رب العالمین» (انعام/ آیه۱۶۲)

بگو‌ای پیامبر همانا نماز و طاعات و کلیه اعمال من و زندگی و مرگ من همه برای خداست، که پروردگار جهانیان است.

شرایط استجابت دعا

در قرآن نکات مهمی دیده می‌شود که حکایت از شرایط استجابت می‌کند:

۱. معرفت و باور به این که پروردگار مالک علی الاطلاق است و همه چیز را در دست قدرت خویش دارد و اگر اراده کند پیچیده‌ترین گره‌ها را باز می‌کند. «تبارک الذی بیده الملک و هو علی کل شی ء قدیر»؛ بزرگ است آن که سلطنت به کف اوست و او به همه چیز تواناست.(ملک/۲ آیه۱)

۲. دل را مصفا کردن، بی تردید، دعا را اثر می‌بخشد. «اولئک کتب فی قلوبهم الایمان و ایدهم بروح منه»؛ این مردم پایدارندکه خدا بر دل هایشان نور ایمان انگاشته و بروح قدس الهی آنها را مؤید و منصور گردانیده است».(مجادله/ آیه۲۲)

۳. استفاده از لقمه حلال؛ شاید بعضی توجه نداشته باشند که خوردن مال حرام چه اثرات سوء بر وجودشان می‌گذارد و چگونه راه استجاب دعا را مسدود می‌کند؛ «و لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل و تدلوا بها الی الحکام لتاکلوا فریقا من اموال الناس بالاثم و انتم تعلمون»؛ مال یکدیگر را بناحق نخورید و کار را به محاکمه قاضیان نیفکنید که به وسیله رشوه و زور پاره‌ای اموال مردم را بخورید با این که شما آگاهی دارید. (بقره/ آیه۱۸۸)

۴. تضرع و انابه: «ادعوا ربکم تضرعا و خفیة»؛ پروردگار خویش را با تضرع وزاری و در نهان بخوانید. (اعراف/ آیه۵۵)  

انس دایمی با دعا

این نمک نشناسی است که انسان در مواقع گرفتاری و هجوم مشکلات به درگاه الهی التجاء و انابه کند و همین که حاجتش برآورده شد و به مرادش رسید دست از دعا و نیایش بردارد و از آن بدتر گاهی ناسپاسی و طغیان کند.

«و اذا مس الانسان ضر دعا ربه منیبا الیه ثم اذا خوله نعمة منه نسی ما کان یدعوا الیه من قبل»؛ چون انسان را سختی رسید پروردگار خویش را بخواند و سوی او بازگردد وچون خدا نعمتی از جانب خویش بدو دهد آن سخت را که سابقا خدا را به رفع آن می‌خواند فراموش کند. (زمر/ آیه۸)


نورنیوز
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
احتمال همگروهی استقلال و النصر در رقابت‌های آسیایی
فناوری تلفن همراه در ایران وارد 31مین سال شد
جسد پسربچه گمشده در رشت پیدا شد
سخنگوی دولت: تعطیلی شنبه در اختیار استانداران است + فیلم
عکس های منتخب جهان،10 آگوست 2025
5 شرط اصلی نتانیاهو برای پایان جنگ غزه اعلام شد
نوری قزلجه: ذخایر کالاهای اساسی در وضعیت مناسب هستند
پزشکیان : همراهی مردم، رمز پیروزی ایران در جنگ 12 روزه بود
جنجال بازنشر ویدئو توسط وزیر دفاع آمریکا: چه معنی دارد زنان رای بدهند؟
نورنما | غزه، 92 درصد نابودی
دادستان ارشد اتحادیه اروپا از سطح فساد در کشورهای اروپایی ابراز نگرانی کرد
خاموشی طولانی؛ قطع جریان برق به 4 ساعت رسید
نگرانی و تردیدهای مردمی در ارمنستان نسبت به قرارداد جدید با باکو
پاسخ محسنی اژه‌ای به درخواست‌ آزادی زندانیان سیاسی
«قصه پری» از میلان جایزه گرفت
قیمت خودرو امروز 19 مرداد 1404
عراقچی: از زمان تشکیل دولت پزشکیان، ایران سه بار در معرض جنگ قرار گرفت + فیلم
قیمت دلار امروز یکشنبه 19 مرداد 1404
تهدید حزب اسموتریچ به ساقط کردن کابینه نتانیاهو
طرح خلع سلاح؛ حلقه تکمیلی زنجیره اشغالگری و بی‌ثبات‌سازی
مقام حزب‌الله: توافق جدید به نفع اسرائیل است
قیمت طلا و سکه امروز یکشنبه 19 مرداد 1404
تحکیم دیکتاتوری؛ مسیر حرکت ترامپ
اربعین؛ تداوم نهضت در میدان بیداری
کشف فعالیت غیرقانونی مزرعه رمزارز مخفی شده در استادیوم اهواز
ایران‌نما | معرفی جاذبه‌های گردشگری شهرهای ایران(67)؛ «بسطام»
خندانی: برگه سبز مالکیت خودرو «سند رسمی انتقال مالکیت» نیست
چه اتفاقی در زنگزور برای ایران افتاد؟
وزیر بهداشت ایران: در ایران حتی یک مورد فلج اطفال هم گزارش نشده است
عوامل ساختاری نفوذ
تسهیلات ویژه برای نصب پنل‌های خورشیدی در مسکن مهر
پزشکیان: آثار فرشچیان آینه‌ای تمام‌نما از عشق،‌ ایمان و شکوه فرهنگ ایران اسلامی بود
قدرتی برای تضعیف سلاح مقاومت وجود ندارد
دفاتر اسناد رسمی مجازی و سامانه جامع اجرای اسناد راه‌اندازی می‌شود
پوستر باشگاه استقلال برای بازی سوپرجام منتشر شد
آتش‌سوزی مهیب در موکب مرز مهران؛ یک زن جان باخت + فیلم
لبنان در آستانه یک جنگ ویرانگر داخلی
وزیر کار: یارانه 3 دهک حذف می‌شود +یارانه
بیانیه مشترک وزرای امور خارجه کشورهای غربی در مورد عملیات نظامی رژیم اسرائیل در غزه
از زنگزور تا جاده ترامپ؛ گره ژئوپلیتیکی جدید قفقاز
جزئیات محل خاکسپاری استاد فرشچیان بر اساس آخرین وصیت او +تصویر وصیت‌نامه
قضاوت 2 داور ایرانی در جام جهانی فوتسال زنان
برنج ایرانی کیلویی 250، اما در بازار 400 هزار تومان!
رهبر معظم انقلاب با تمدید عضویت اعضای هیات‌امنای کمیته امداد موافقت کردند
پیشنهاد تداوم شناورسازی ساعت کاری ادارات تا 15 مهرماه برای کاهش ترافیک تهران
26 مصدوم و یک فوتی در اثر تصادف رانندگی در پارس‌آباد
رسوایی انگلیس؛ تهدید زیست‌محیطی و امنیت هسته‌ای جهانی
نایب قهرمانی تیم ملی کشتی فرنگی ایران در رقابت‌های رومانی
ترامپ معاون نماینده بعدی آمریکا در سازمان ملل را انتخاب کرد
موج بازگشت زائران اربعین آغاز شد
X
آگهی تبلیغاتی