اندیشه تجددگرایی و ترقی‌خواهی در مفهوم تاریخی آن در ادامه موج تحولات نظام جهانی در آغاز سده نوزدهم در ایران ما شکل گرفت. در این بازه، قدرت‌های اروپایی از کشاکش‌های داخلی خود عبور کردند و در عرصه جهانی به رویارویی پرداختند و از رهگذر استعمار جهان کهن و با پروژه مدرن‌سازی کوشیدند به تغییر الگوهای ذهنی و عینی مردمان جهان کهن بپردازند.